Özellikle ayak, el ve burun ucu gibi uç kısımlarda soğuk yaralanmaları oluşuyor. Memorial Şişli Hastanesi Acil Servis Sorumlusu Uz. Dr. Gökhan Ferahcan, soğuk yaralanmaları ve tedavisi hakkında bilgi verdi.
Rüzgardan korunarak vücut ısısı dengelenebilir
Donma ve donmaya yakın ısılarda vücut ısısının düşmesine hipotemi denir. Vücut, ısı kaybını metabolizmayı artırarak yani titremeyle dengelemeye çalışır. Soğuk ortamdan uzaklaşarak, rüzgardan korunacak yer aramak da ısı kaybını azaltmanın bir yoludur.
Soğuk yaralanmalarının belirtileri
- Titreme olur
- Kas hareketleri yavaşlar ve ısı düştükçe tamamen durur
- Uyku eğilimi görülür
- Solunum yavaşlar
- Başlangıçta kalp atışları hızlanır, sonra nabız yavaşlar ve zayıflar
- Dolaşım ve solunum durabilir
Soğuk yaralanması olan kişiye nasıl ilk yardım uygulanmalıdır?
- Hastayı soğuk ortamdan uzaklaştırın
- Gerekirse hava akımını kesmek için çevresine rüzgarlık gerin
- Giysileri ıslak ise çıkarın ve hastayı kurulayın
- Üzerini kuru battaniyelerle örtün
- Hastayı en kısa sürede hastaneye ulaştırın
Soğuk yaralanmalarından en çok ayaklar etkileniyor
Soğuk nedeniyle oluşan yaralanmaların çoğu vücudun açıkta kalan yerlerinde meydana gelir. Özellikle ayaklar soğuk yaralanmalarına daha da duyarlıdır. Vücudun açıkta kalan kısımları çok soğur ama donmazsa bu duruma soğuk vurması denir. Eğer bu kısımlar donarsa, bu duruma donuk denir. Lokal soğuk yaralanmalarının şiddetini belirleyen önemli üç faktör; etkide kalma süresi, vücut kısmının etkilendiği ısı ve etkide kalma sırasında rüzgarın hızıdır.
Ciltte beyazlaşma, uyuşukluk ve şişlik varsa…
Soğuk vurmasında cilt ve daha derin dokular donmamıştır. Etkilenen bölgede cildin rengi beyazlaşır, uyuşukluk ve şişme olabilir. Bu durum genellikle ağrılı olmadığından hasta sıklıkla bir soğuk yaralanması olduğunun farkında değildir. Vücudun açıkta kalan kısımları, özellikle kulaklar ve burun sık olarak etkilenir. Uzun süre yaya yolculuk edenlerde ve uzun üre soğuk suda ayakta kalanlarda ayaklarda soğuk vurması görülür. Soğuk vurmasında kişinin soğuk ve ıslak ortamdan en kısa sürede uzaklaştırılması gerekmektedir. Islak ayakkabı, bot ve çoraplar hemen çıkarılmalıdır. Etkilenen bölge, sıcak ellerle, hastanın kendi vücudunun sıcak kısımlarıyla veya nefesle ısıtılmalıdır. Yeniden ısıtma sırasında, etkilenen kısımda karıncalanma ve kızarma olacaktır.
Donma hücrelerde kalıcı hasara neden olabilir
Donuk, en ciddi lokal soğuk yaralanmasıdır. Dokular gerçekten donmuştur. Yüzeysel olanda sadece deri donmuştur, derin olanda ise derin dokular da donmuştur. Donma hücrelerde kalıcı hasara neden olur. Kangren meydana gelirse, ölü dokular cerrahi olarak kesilmelidir. Daha az zarar olsa da, yaralı bölümde yine kalıcı değişiklikler olacaktır. Bu bölge kızarır, dokununca ağrılıdır ve soğuk etkisinde daha fazla kalmayı tolere edemez. Donuk, etkilenmiş kısmın sert, donmuş hissi vermesiyle, tanınabilir. Donmuş kısımların çoğu beyaz, sarı-beyaz veya mavi-beyazdır. Dokununca soğuk ve serttir.
Donmaya karşı uygulanması gereken ilkyardım
- Hastayı soğuktan uzaklaştırın
- Donmuş kısmı daha fazla hasardan koruyun. Donan bölgeyi asla ovmayın
- Islak ve sıkı tüm giysileri çıkartın ve yaralı kısmı kuru temiz pansumanla örtün
- Hastayı en kısa zamanda hastaneye ulaştırın
- Donmuş kısımların ısıtılması için kesinlikle araba egzozu, doğrudan doğruya ateş veya kaynar su kullanmayın