Doğum kontrol hapının kullanımına, ilk defa 1960 yılında başlanmıştır. Hormonal doğum kontrol yöntemi, dünyada yaklaşık olarak 140 milyon kadın tarafından kullanılır. Yani 15-49 yaş arasında genellikle % 13 oranda kullanılır. Gebelik oluşmasını önleyen oldukça yüksek bir etkisi olduğu bilinir. Kurallarına göre kullanıldığı takdirde, gebeliğin oluşmasını % 99 oranında önleyen başarıya sahiptir. Düzensiz ya da tipik kullanımlarda, hafif aksamalı şeklinde ise % 91 oranında başarısı bulunabilir. Ayrıca, doğum kontrol hapı sadece gebeliği önlemek amacıyla kullanılmamaktadır. Gebelik önleme dışında, doğum kontrol hapının kullanıldığı hastalıklar da mevcuttur. Örneğin; adet sancıları çeken kişiler kullanabilir. Ya da yumurtalıklarında kist olan kişiler tedavi sürecinde kullanabilir.
Doğum Kontrol Hapının Kadın Vücuduna Faydaları
Doğum kontrol hapı; doğum kontrol hapları veya “oral kontraseptif haplar” gebelik oluşmasını engellemeye yönelik hormon içeren ilaçlardır. Yumurtlamayı durdurur ve rahim ağzından, rahim içine sperm geçişini önleyerek, gebeliği engeller. Kadınlık hormonları olan östrojen ve progesteronun, sentetik formlarını içerdiklerini söyleyebiliriz. Çoğu doğum kontrol hapı, bu iki hormonu da içerir. Bu açıdan “kombine oral kontraseptif” olarak anılabilir. Bir diğer çeşidi ise “mini pill” olan türüdür. İçeriğinde sadece progesteron bulunur.
Doğum kontrol hapının kadın vücuduna faydaları kapsamında, doğum kontrol hapının kullanıldığı hastalıklar bulunmaktadır.
- Adetleri düzene sokar.
- Adet kanama miktarını ve adet sancılarını azaltır.
- Adet öncesi gerginlik, ödem, göğüslerde şişme gibi belirtileri azaltır.
- Over tümörü, kistlerini ve kolon kanserini azaltmaktadır.
- Çikolata kistleri, kronik karın ağrısı ve myomların yol açtığı kanamaları azalırtır
- Hormonol etkileri ile sivilce ve vücuttaki kıllanmayı azaltır.
- Kemik yapısını güçlendirdiği tespit edilmiştir.
Doğum Kontrol Hapının Kullanıldığı Hastalıklar
Doğum kontrol hapının kullanıldığı hastalıklar arasında; adet sancıları, çikolata kistleri, myomlar, kronik karın ağrıları, over tümörü, adet düzensizliği, hormonol gelişen rahatsızlıklar gibi çeşitli hastalıklar yer alır. Ayrıca; doğum kontrol hapı kullanılmasının, yumurtalık, endometrium ve kolon kanseri karşısında koruyucu etkileri vardır. Hiç OKS kullanmayanlarla karşılaştırıldığında, OKS kullanan kişilerde, yumurtalık kanseri riski %30-50 azaldığı gözlemlenmiştir. Hap bırakıldıktan, yaklaşık 30 yıl sonrasına kadar da koruyucu etkisi devam ettiği söylenir. Endometrium kanseri riskini de, yaklaşık olarak %30 oranında azalttığı belirtilmektedir. Kolorektal kanserlerinde de %15-20 arası bir azalmaya neden olabilir.
Doğum kontrol hapının kullanıldığı hastalıklar, genel olarak şöyledir:
- OKS’ler polikistik over sendromu
- Endometriozis
- Adet olamama durumu
- Ağrılı adet görme, durumunda.
- Premenstrüel sendromu
- Aşırı adet kanaması yaşandığında.
- Akne tedavisinde de kullanılabilir.
Akne, dış gebelik, kemiklerde zayıflama, endometrium ve over kanseri, anemi, ağrılı adet görme, aşırı adet kanaması gibi durumlarda faydalı ve koruyucu etkileri mevcuttur. Sadece progesteron içeren hapların kullanımı bazı durumlarda kombine haplara oranla daha güvenlidir. Bu durumlar: östrojenin tolere edilemediği durumlar, sigara içenler, 35 yaş üzeri olanlar, emzirmek isteyenler ve damarlarda pıhtı oluşumu hikayesi olanlar olarak sıralanabilir.
Doğum Kontrol İlaçlarının Kullanımı
- Düşük veya kürtaj sonrası, ilk bir hafta boyunca gün içinde ilaca başlanılabilir.
- Adet görmeyen kadınlarda, gebelik testi yaptıktan sonra, negatif durumuna göres ilaca başlanılabilir. Fakat ilk 7 gün ek bir korunma yöntemi kullanılması gerekebilir.
- Adet gören bir kadın, ilaca adetin 1. günü başlarsa, korunma hemen sağlanmış olacaktır.
- 21 ve 28 tablet içeren, 2 farklı doğum kontrol ilaçları vardır. 21 tablet olan ilaçlarda, ilaç bitiminden sonra 7 gün ara verilmelidir. 28 tablet olan ilaçlarda ise, ara verilmeden kutu bittikten sonra yeni kutuya geçilebilir.
- İlaç alındıktan sonra, ilk 2 saatte kusma olursa, etkisi azalabileceğinden ek bir korunma yöntemi kullanmanız gerekebilir.
Doğum Kontrol Hapının Kullanılmaması Gereken Durumlar
- Doğumdan sonraki ilk 6 hafta kullanılması tavsiye edilmez.
- Geçirilmiş damar tıkanıklığı, kalp hastalığı, hipertansiyon, karaciğer hastalığı ve uzun süreli diyabet rahatsızlıklarında.
- Sigara için 35 yaş sonrası kadınlar.
- Meme kanseri, ağır migren (auralı) olanlarda kesinlikle doğum kontrol hapını kullanmaları tavsiye edilmez.
Doğum kontrol hapının kullanıldığı hastalıklar kapsamında, kullanmaya başlamadan önce; muhakkak doktor kontrolünden geçerek, tavsiye doğrultusunda kullanmanız önerilir. Kişinde kişiye değişen semptomlara ya da farklı rahatsızlıklara neden olabilir. Bu açıdan öncelikle doktor kontrolü yaptırmanız önem taşır.