Amip; amipler takımından olan amip, tatlı ve tuzlu sularda yaşar. Bölünme yoluyla çoğalır ve vücudunun biçim değiştirmesiyle oluşan, geçici kolları ya da ayakları ile sürünerek yer değiştiren tek hücreli bir canlıdır. Amipler genel olarak, kalın bağırsağa yerleşerek yaralar oluştururlar. Kalın bağırsağın herhangi bir bölgesine yerleşebilirler. Özellikle kan akımının az olduğu bölgeleri tercih ederler. Ayrıca kalın bağırsağa yerleşen, her amip vakası hastalığa yol açmayabilir. Entamoeba histolytica’nın neden olduğu, amip parazit rahatsızlığı genellikle sessiz başlar. Belirtileri gözlemlendiğinde tedavi edilmez ise, amip enfeksiyonları; karaciğer ve karın zarı, göğüs boşluğu bölgelerine yayılabilir. Bu nedenle amip parazit tedavisi yapılması önem taşır. Amip dizanteri her yaşta görülebilir. Amip enfeksiyonları genellikle, yiyecek ve içeceklerle bulaşır. Su içinde yer alan amip kistleri klorlamaya duyarlıdır. Yüksek ısıda ölebilirler. Ayrıca; sinekler ve hamam böcekleri de amip kistlerinin taşınmasında, yayılmasında rol oynar.
Hasta, amipin bulaşıcı formunu-4 çekirdekli kist ağız yoluyla alır. İnce bağırsaklarda kistler çatlar ve ortaya 4 tane amip çıkar. Daha sonra bunlarda ikiye bölünür ve 8 adet amipcik meydana gelir. Ardından kalın bağırsağa geçerler ve hastalık formuna trofozoid dönüşürler. Gelişir ve olgunlaşırlar. Daha sonra bu bölgede su kaybına uğrayan amip, yeniden 4 çekirdekli kist formuna dönüşür ve dışkı ile atılır. Dolayısıyla taşıyıcı olanların dışkısında, bu kistler bulunur. Kistler toprak ve su içinde canlı kalabilirler.
Amip Parazit Nedir?
Amip parazit; kalın bağırsağın paraziter bir hastalığı olan, kirli su ve besinler yoluyla oral yoldan bulaşan dizanteri şekline denir. Hastalığa sebep olan tek hücreleri amip olduğundan dolayı, amipli dizanteri denilmektedir. Parazit bağırsakta çoğalır ve dışkı yoluyla etrafa yayılır.
Amip kistleri, dış ortamda da nesnelerin üzerinde, uzun süre canlı kaldığı için, genellikle salgın hastalık şeklinde görülür. Ağız yoluyla bulan amip kistleri sonrasında, hastalarda; sulu, kanlı, mukusu dışkılama gibi durumlar görülür. Ayrıca; karın ağrısı, bulantı, halsizlik ve ateş ile seyreder. Amip parazit tedavisi yapılmaz ise, bağırsaktan kana karışabilirler. Akciğer, karaciğer, beyin gibi hayati fonksiyona sahip, iç organlarda apse oluşumuna yol açar ve ciddi bir risk oluşturduğunu söyleyebiliriz. Amip enfeksiyonlarından korunmak için, kişisel önlemler alınmalıdır. Eller sık sık sabunla yıkanması gerekir. Bilinmeyen su kaynaklarındaki sular içilmemesi gerekir. Şebeke sularından ya da kaynak sularında, bir tür bozulma durumu ya da salgın hastalık varsa, su kaynatılarak tüketilmelidir. Pişmemiş sebzeler tüketilmemeli ve meyveler, sebzeler sirkeli su içinde bir süre bekletilmelidir.
Amip Parazit Dizanteri Belirtileri Neler
- Bağırsak hareketleri düzensiz bir forma dönüşür.
- Günde 2 kez sulu dışkılama ile başlayabilir. 20-30 defaya kadar da dışkılama görülebilir.
- Dışkılama öncesinde ve sonrasında; bulantı tarzında şiddetli, karın ağrısı hissedilir.
- Ateş normal ya da hafif yüksek seyredebilir.
- Dışkı kanlı, sulu ve mukusludur.
- Hastalık kronikleşirse; birbirini izleyen kabızlık ve ishal dönemleri görülebilir.
- Hasta iştahsız, güçsüz bir haldedir.
- Karın alt bölümü ağrılı olur.
- Kuluçka süresi 5 gün ile 1-4 ay arasında olabilir.
- Kalın bağırsakta delinme nadiren de olsa görülebilir.
- Hastalık oluşumu genelde vücut direncinin düşmesiyle ortaya çıkar.
- Karaciğere yayıldığında; (hepatik amibiazis) ateş, terleme, karaciğerde hassasiyet ve karaciğer büyümesi görülebilir. 2-3 haftada tüm karaciğer tutulabilir.
- Diğer ishallerden, özellikle kanlı dışkılama ile ayrılır.
- Bazı durumlarda hiçbir şekilde belirti gözlemlenmeyebilir.
Bağırsakta Oluşan Amip Parazit Tedavisi
Amip parazit tedavisi açısından erken tanı önemlidir. Teşhis aşamasında, laboratuvar tetkikinde taze dışkı kullanılır. Dışkıda ayağımsı uzantılarıyla hareket eden amipler teşhis edilir. Dışkıda görülen, Charcot-Leyden kristalleri tanı için önem taşır. Genellikle taşıyıcılarda 2 çekirdekli kist, hastalarda ise 4 çekirdekli kist görülür. Ayrıca tutulan organa özgü tetkikler; röntgen, sintigrafi ya da ultrason gerekebilir.
Amip parazit tedavisi aşamasında uygulanan adımlar şöyle:
- Amip parazit hastalığı, sindirim sisteminde lokalize olmuşsa temel prensip olarak öncelikle; sıvı ve elektrolit kayıpları karşılanır.
- Metronidazol gibi ilaçlar tedavide etkili olarak kullanılır.
- Sindirim sisteminin dışında ilerleyen vakalarda ise; apse tedavisinde cerrahi müdahale en uygun çözüm olarak görülür.
- Tedavisinde genellikle; metranidazol ve terasiklin grubu ilaçlar kullanılır.
- Amip parazit tedavisi için 10 günlük süre yeterli görülür. Diğer ishal rahatsızlıklarında, ilaç kullanılmazken, özellikle bu tür de mutlaka antibiyotik kullanılması gerekir.